Stres ve Psikolojik Sağlık

Anasayfa » Psikolojik Sağlık » Stres ve Psikolojik Sağlık

Yaşamımız boyunca birçok zorlayıcı durumla karşı karşıya kalırız ve vücudumuz bu durumlarla baş edebilmek için ortaya duygusal bir tepki çıkarır. “Baskı” anlamına gelen stres, zorlayıcı bir duruma karşı verilen psikolojik ve fiziksel bir reaksiyondur. Peki stres her zaman istenmeyen/işlevsel olmayan bir duygu mudur?
 
Bu sorunun cevabını verebilmek için stresin farklı türlerini ele alalım. Stres temel olarak akut stres ve kronik stres olarak ikiye ayrılır. Akut stres, herhangi bir stresörle karşılaştığımızda sinir sistemimizin alarm durumuna geçmesini ve kortizol salınımını başlatmasını içeren doğal bir fizyolojik süreçtir. Akut stres durumu, gerçek bir stresörle karşı karşıya kaldığımızda ortaya çıkar ve hem psikolojik hem de fiziksel sağlığımızı korumada işlevseldir. Akut stres durumunda verdiğimiz stres tepkisi optimal stres olarak adlandırılır ve istenilen bir stres türüdür. Örneğin, araba kazası gibi sağlığımızı tehdit edebilecek bir durumla karşılaştığımızda verdiğimiz stres tepkisi tehlikeden kaçabilmemiz için hayati önem taşır. Böyle bir senaryoda tehdit edici durum ortadan kalktıktan sonra kortizol salınımı azalır ve vücudumuz tekrar denge durumuna (homeostaz) döner. Öte yandan kronik stres, stres verici durumlara sürekli, şiddetli bir biçimde maruz kalmamız ve stresörlerle etkili bir şekilde baş edemememiz sonucunda homeostazın sağlanamamasını ifade eder. Sürekli strese maruz kalmak fizyolojik dengemizin bozulmasına, ortada stres verici bir durum olmamasına rağmen kortizol hormonunun salgılanmasına sebep olur ve uyku problemleri, yüksek kan basıncı, kalp rahatsızlıkları, yeme bozuklukları, alkol-sigara bağımlılığı gibi birçok sağlık problemiyle sonuçlanır. Fiziksel hastalıkların yanı sıra, depresif duygu durum, sosyal fobiler, duygu düzenleme problemleri gibi birçok psikolojik bozukluk da stresle ilişkilendirilmektedir. 
 
İyi oluşumuzu olumsuz yönde etkileyen stres, aile ilişkilerimizin bozulması, romantik ilişki problemleri, stresörlerle karşılaşmamak için sosyal ortamlardan kaçınma gibi birçok kişilerarası sorunu da beraberinde getirir. Sürekli stresli ve kaygılı olmak diğer insanlarla kurduğumuz ilişkilerde açık iletişim kurabileceğimiz güvenli bir ortam oluşmasını engelleyerek gerçekte öyle olmasa bile kendimizi de tehdit edici bir uyaranla karşı karşıya kaldığımıza inandığımız bir durumun içine sokar. Böyle bir durumda beynimize kortizol salgılaması için sinyalleri biz göndeririz ve beynimiz ortada gerçek bir tehdit varmış gibi stres hormonu salgılayarak bizi korumaya çalışır. Bu noktada hayatın içinden bir örnek vermenin daha açıklayıcı olduğunu düşündüğüm için yakın zamanda yaşadığım bir olayı anlatmak istiyorum. 
 
Birkaç gün önce çok yakın bir arkadaşımın düğünü için tüm hazırlıklarımı yaptım ve yola çıkmadan önce işimle ilgili yapmam gereken birkaç yazışmayı yapmak için bilgisayar başına geçtim. Oldukça kısa sürede halledebileceğim ve bana uçağı kaçırma ihtimali yaratmayan bu işleri yaparken sürekli saatime baktığım ve “hemen halletmem lazım” diye düşündüğüm için her zaman çok basit bir şekilde yapabildiğim işi hatalı bir şekilde yaptım. Sonrasında ise bu işlerde hata yaptığım için daha çok strese girdim ve havaalanına giderken dikkatsiz davranışlar sergileyerek uçağı kaçırma ihtimalimi kendi kendime arttırdım. Bedenime “şu an stres verici bir durumun içerisindeyiz, yetişmeyecek” dediğim ve bu düşünce gerçeğe uygun olmadığı için bedenim optimal stres tepkisini veremedi ve düşündüğüm her şeyi neredeyse kendi kendime başıma getirecektim… Her şey yoluna girince durdum, düşündüm ve bir karar verdim. Her zaman her şeyi kontrol edemeyebiliriz ve bazen bazı işler gerçekten de yetişmeyebilir ama bu olumsuzlukların olacağına dair ortada gerçek bir veri yokken kendi kendimizi bu durumun içine sokmamızın hiçbir faydası yok… Bu yüzden iyi oluşumuzu sürdürebilmek için stresle etkili bir şekilde baş edebilmenin yollarını önce öğrenmemiz ve kontrolü elimize almamız gerekiyor. 
 
Bir sonraki yazımızda psikolojik sağlığımızı koruyabilmek ve stresle etkili bir şekilde baş edebilmek için belki de ihtiyacımız olan ilk şey olan “Mindfulness” üzerine konuşacağız. Takipte kalın…

Diğer Blog Yazıları

Transaksiyonel Analizde Ego (Benlik) Durumları Nelerdir?

Transaksiyonel Analiz, kişiliğin yapısını ve insanların geçmiş deneyimlerinin bugünkü davranışlarına olan etkilerini anlatan güçlü bir kuram olarak kabul edilir. Bu kuramın temel taşlarından biri de “Ego (Benlik) Durumları“dır. Eric Berne, Ego Durumlarını, kişiliğimizin dışarıdan gözlemlenen parçası olarak tanımlamıştır. Bu tanım, insanların kişiliklerini ve diğerleriyle iletişim kurma biçimlerini anlamımızda bize rehberlik eden güçlü bir kuram olan […]

Transaksiyonel Analiz Kuramı Nedir?

“Eğer herkes Transaksiyonel Analiz (TA) biliyor olsaydı dünyada hiç savaş olmazdı.” der Eric Berne. Oldukça güçlü bu iddianın aslında haklı bir sebebi var…     Transaksiyonel Analiz Kuramı Ne Demek? Ne Anlama Gelir?   Transaksiyonel Analiz (TA) Kuramı, kişiliğin yapısında ne olduğunu ve geçmiş yaşantılarımızın bugünkü kişiliğimize ve davranışlarımıza olan etkilerini açıklayan güçlü bir kişilik […]

İzmir Temel TA Eğitimi

Kişiliğin yapısında ne olduğunu açıklayan, kendimizi geliştirmeye ve değiştirmeye rehberlik eden Transaksiyonel Analiz Kuramı ışığında bir keşif yolculuğuna çıkmaya ne dersiniz? 😌   ℹ️Eğitim, Türkiye’de TA Kuramının ilk uygulayıcılarından ve Transaksiyonel Analiz Enstitüsü (TAE) kurucusu Uzm. Psk. Hülya Üstel Eleviş tarafından verilecektir.   📍Beyond Hotel, İzmir   📄Eğitimi başarıyla tamamlayan katılımcılara TA eğitimi kapsamında TAE […]

Afet Dönemlerinde Sosyal Medya Paylaşımlarının Etkileri

Maalesef ülke olarak çok kötü bir haftaya uyandık. Kahramanmaraş ve çevresindeki illerimiz önce 7,7 sonra 7,6 büyüklüğündeki iki büyük depremle sarsıldı. Öncelikle depremden direkt ya da dolaylı yoldan etkilenen tüm vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz. Yaralılarımıza acil şifa, kaybettiklerimize rahmet ve yakınlarına baş sağlığı dileriz.   Hepimiz çok üzgünüz. Elimizden geleni yapmak ve bir şekilde […]

İç Seslerimizi Yönetmek

Yeni bir haftadan herkese merhaba. Geçtiğimiz haftalarda Ego (Benlik) Durumları kavramını detaylı bir şekilde ele almış ve bugün bir yetişkin olarak bu Ego Durumlarının, yani iç seslerimizin, aktif olduğunu anlatmış ve sizleri hangi iç sesinizin daha aktif olduğunu keşfetmeye davet etmiştik.   Bu hafta ise İç Seslerimizi fark ettikten sonra bu sesleri yöneterek yaşamımızı daha […]

İç Seslerimiz

Herkese merhaba. Geçtiğimiz hafta 5 farklı Ego Durumunun benliğimizin gelişimindeki etkisini ele almış ve hepsinin birer işlevi olduğunu bir örnek üzerinden açıklamıştık. Bu hafta Ego Durumlarına daha yakından bakacağız ve kendi stilimizde hangisini daha çok kullandığımızı yine bir örnek üzerinden keşfetmeye çalışacağız.   Diyelim ki yöneticiniz/müdürünüz bir gün sizi yanına çağırdı ve şirkette küçülmeye gittiklerini, […]

Neden ben Ben oldum?

Yeni bir haftadan herkese merhaba… Geçtiğimiz hafta benliğimizin oluşumunda Temas İletilerinin etkisinden bahsetmiştik. Bu hafta ise Ego (Benlik) Durumları kavramını sizlerle paylaşmak istedik.   Transaksiyonel Analiz Kuramı hepimizin içinde olan 3 farklı Ego Durumunu; Ebeveyn, Yetişkin ve Çocuk olarak tanımlar. Bu yaklaşıma göre her birimiz bugün birer yetişkin olsak da içimizde bir Çocuk Ego durumu […]

Ben kimim ve bunu nereden biliyorum?

Hiç kendinize “ben kimim ve bunu nereden biliyorum?” sorusunu sorduğunuz oldu mu? Hemen hemen herkes “ben kimim” sorusunu kendine sormuştur diye tahmin ediyoruz. Peki kim olduğunuzu nereden biliyorsunuz?   Bu haftaki yazımızda kimliğimizi ve kendimize dair sahip olduğumuz bilginin kaynağını Temas İletileri kavramı üzerinden açıklayacağız. Transaksiyonel Analiz Yaklaşımı‘na göre insanın en temel ihtiyaçlarından biri temasta […]

21 Gün Kuralı

Yeni bir haftadan herkese merhaba, geçtiğimiz hafta yeni alışkanlıkları kazanmakta neden zorlandığımızdan ve bu konuda neler yapabileceğimizden bahsetmiştik. Kısaca özetleyecek olursak, yeni bir alışkanlık kazanmak için atabileceğimiz ilk adımın ihtiyacımızın ardında yatan gerçek motivasyon kaynağını belirlemek olduğunu, sonrasında ise bu ihtiyacımızı hayata geçirmek için küçük adımlar atabileceğimizi söylemiştik. Bununla birlikte, alışkanlıkları değiştirmenin, özellikle hayatımızda köklü […]

Yeni Alışkanlıklar

Yeni bir haftadan herkese merhaba… Geçtiğimiz yazının konusu kendimizle kurduğumuz iletişim biçimimizi değiştirmek ile ilgiliydi. Bu hafta ise aldığımız yeni kararları hayta geçirmekte neden zorlandığımızdan ve bu konuda neler yapabileceğimizden bahsedeceğiz.   İnsanlardan sık sık “alışkanlıklarımı değiştiremiyorum”, “hayatımda yeni kararlar almıştım ama hiçbirini uygulayamadım” gibi cümleler duyarız. Bu sorunlarla karşılaşmamızın ilk sebebi alışkanlıklarımızı değiştirmenin göründüğü […]

Kendimizle İletişim Biçimimizi Değiştirmek

Kasım ayının sonundan herkese merhaba… Yılın son ayına “Yeni Bir Yıl, Yeni Kararlar” konusuyla başlıyoruz. Hemen hemen hepimiz yeni bir yıla hazırlanırken koskoca bir yılın nasıl geçtiğini ve bütün bir yıl boyunca neler yaptığımızı değerlendiririz. Hayatımızda neler değişti, neler aynı kaldı veya değiştirmek isteyip de değiştiremediğimiz neler oldu diye bütün bir yılımızı gözden geçiririz. Bazen […]

Mobbing

Kasım ayının son haftasını işyerinde psikolojik şiddet konulu yazımızla sonlandırıyoruz. İş dünyasının “Mobbing” olarak nitelendirdiği bu kavram günümüzde çok sık karşılaştığımız ve sonucu istifaya, iş akdinin feshine veya tazminat davasına kadar varabilen bir durumdur. &nsbp; Mobbing, bir yöneticinin veya bir grup tarafından genellikle hedef alınan kişi veya kişilerin çalışmalarını engellemek, huzurunu kaçırmak, yıldırmak yoluyla gözden […]

Eşler Arası Psikolojik Şiddet

Büyük hayallerle ve umutlarla başlanılan evliliklerde ve ikili ilişkilerde zaman zaman inişler ve çıkışlar yaşanmaktadır. Farklı kültürlerde yaşayan iki insanın aynı hayatı ve evi paylaşırken fikir ayrılıklarına düşmesi ve tartışması oldukça normaldir. Önemli olan iki yetişkin gibi konuşup, karşılıklı birbirini dinleyip asgari müşterekte buluşabilmektir.   Günümüzde pek çok çift arasında psikolojik ve fiziksel şiddete rastlıyoruz. […]

Çocuklarla Şiddet (Terör) Hakkında Konuşmak

Dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan terör olayları yetişkinleri olduğu gibi çocukları da etkileyebilir. Terör, şiddet ve eylem haberlerinin yoğunlukla alındığı günümüzde, yetişkinler çocukların kendilerini güvende hissetmeleri için onlara destek olmalıdırlar. Çocukların olaylardan etkilenme dereceleri kişisel şartlara bağlıdır.   Eğer terör ve şiddet çocuğun gündeminde yoksa, merak ettiği ve sorduğu şeyler yoksa, gündemine almasını sağlayacak bilgi ve […]

Akran Zorbalığı

Yeni bir haftadan herkese merhaba… Bu haftaki konumuz çok sık karşılaştığımız bir psikolojik şiddet türü olan akran zorbalığı/şiddeti. Peki sıklıkla duyduğumuz bu kavram olan akran zorbalığı nedir?   Akran zorbalığı, çocukların ve ergenlerin akranları tarafından saldırgan davranış ve tutumlara maruz kalmasıdır. Zorbalık davranışı; kasıtlı olarak bir başkasına zarar vermek, sindirmek istemek, kendi istediğini yaptırabilmek için güç, […]

Psikolojik Şiddet

Kasım ayından herkese merhaba… Bu ay boyunca günümüzün en büyük sorunlarından biri olan Psikolojik Şiddet kavramını ele alacağız.   Bir başkasını sindirmek, aşağılamak, duygusal olarak incitmek ve onun üzerinde tahakküm kurmak amacıyla yapılan her davranış psikolojik şiddettir. Fiziksel şiddete kıyasla psikolojik şiddet, çok uzun bir süre kendini gizleyebilir ve mağdur belki de yıllarca şiddete maruz […]

Ben Diliyle Geri Bildirim

Yeni bir haftadan herkese merhaba… Ekim ayı boyunca geri bildirimin özelliklerinden, çocuğumuza, iş arkadaşlarımıza ve eşimize nasıl geribildirim vereceğimizden bahsettik. Bu ayki konumuzu bitirmeden önce, geri bildirimde en önemli yöntemlerden biri olan Ben Dilinin kullanımından bahsedeceğiz. Yargılamadan, eleştirmeden ve yalnızca karşı tarafın davranışının bizde yarattığı etkiyi ifade etmek geri bildirim vermenin en doğru yoludur diyebiliriz. […]

Z Kuşağında bir Ergenle Başa Çıkma Tüyoları

Az önce yine kaygılı bir aile çıktı ofisimden. Üniversitede okuyan çocukları kendi seçtiği bölümü sevmemiş okulu bırakmak istiyormuş. Bütün gün evde bilgisayar oynuyormuş. Özellikle anne çocuğuna etki yaratamamaktan onun böylesine atalet halinde olmasından çaresiz ve evladının geleceği için endişeli hissediyor. Bu hikâye eminim tanıdık geldi sizlere de. Belki siz de ders konusunda sürekli çatışırken buluyorsunuz […]

Geri Bildirim ve İleri Bildirim

Eskiler bir hareketi veya davranışı onaylanmadıkları zaman uyarıda bulunurlardı. “Ali’yi uyardım”, “Elif’in davranışının yanlış olduğunu belirttim” veya “patron tarafından eleştiri yağmuruna tutuldum” gibi cümleleri duymuşsunuzdur. Pek çok psikoloji yaklaşımında da bu kavramla sıkça karşılaşırız. Transaksiyonel Analizde” Temas İletileri” kavramına göre; her sağlıklı birey temas iletisi alabilir, verebilir, isteyebilir, reddedebilir ve kendi kendine verebilir. Alfred Adler […]

Ergenlik Döneminde Cinsellik

Eylül ayının son haftasından herkese merhaba! Geçen haftaki yazımızda ergenlik döneminin genel özelliklerinden ve kimlik karmaşasından bahsetmiştik. Bu haftaki yazımız, ergenlik döneminde cinsel kimlik oluşumu ve cinsel yönelim üzerine olacak.   Ergenlik döneminde salınımı hızla artan testosteron ve östrojen hormonları, bu dönemde cinselliğin önem kazanmasını etkileyen başlıca faktördür. Bununla birlikte, ergenlik dönemindeki bireyler ebeveynlerinden uzaklaşarak […]

Ergenlik Dönemi

Geçtiğimiz haftalarda, yaşamın erken döneminden başlayarak ergenliğe kadar olan üç gelişimsel dönemin (bebeklik, ilk çocukluk ve okul çağı) özelliklerini, bu dönemde ortaya çıkan çatışmalarla birlikte ele aldık. Bu yazımızın konusu, ergenlik döneminin özellikleri ve bu dönemin en büyük çatışması olan kimlik karmaşası.   Ergenlik dönemi, yaklaşık 10-12 yaşlarında çocuğun ergenliğe girmesi (puberte) ile başlayan ve […]






    İletişim